Yerli üreticilerin hem güven ve otorite kazanmak hem de ihalelere katılabilmek için almak istediği Yerli Malı Belgesi, TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği)’a bağlı odalar ve borsalar tarafından verilmektedir. Yerli Malı Belgesinde odalar ve borsaların dikkate aldığı en önemli iki kriter ise sanayi sicil raporları ve kapasite raporlarıdır.
İçeriğimizde Yerli Malı Belgesi’nin ne anlama geldiği açıkladıktan sonra Yerli Malı Belgesi geçerlilik süresi, Yerli Malı Belgesi yenileme işlemleri ve Yerli Malı Belgesi’nin düzenlenmesine ilişkin diğer detaylara yer vereceğiz.
Yerli Malı Belgesi, TOBB’a bağlı odalar ve borsalar tarafından, Türkiye’de üretim yapan yerli üreticilere verilen bir belgedir. Belgeye ait tebliğ 13 Eylül 2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girmiştir. 5 Kasım 2014’te ise söz konusu tebliğ ile ilgili uygulama esasları belirtilmiştir.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne bağlı oda/borsalar, Yerli Malı Belgesi almak isteyen firmalar için bir otomasyon sistemi oluşturmuştur. Tüm veriler burada depolanır ve 6 aylık periyotlarda bakanlığa iletilir.
Ülkemizde faaliyet gösteren üreticiler, oda ve borsalara Yerli Malı Başvuru Dilekçesi ve dilekçenin ekinde yer alan belgeleri sunarak başvuruda bulunabilirler. Yerli Malı Belgesi’nin alınması için gerekli belgeler şu şekildedir:
Yerli Katkı Oranı Hesabı ile ilgili mali incelemelerde bulunarak istenilen resmi kayıtlara olan uyguluğu sağlayan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirler; Yerli Malı Belgesi’nin alınması için mutlaka projede görev almalıdır. Faturalar, defter kayıtları, yerli girdiler, ithal girdiler, SGK bildirgeleri, vb. belgelerin kaydedilmesini sağlarlar.
Yerli Malı Belgesi için yerli katkı oranı hesabının teknik yönden incelenmesini yapan eksperler, başvuruda görev alan bir başka meslek mensubudur. Üretimde kullanılan girdilerle ilgili olarak üretim prosesi ve teknolojisi gibi teknik detayların kontrol edilmesini sağlar.
Kamu çatısı altında yapılan ihalelerde yer alabilmek ve bazı KOSGEB desteklerinden faydalanmak isteyen yerli üreticiler, Yerli Malı Belgesi’ni aldıktan sonra her yıl yenileme işlemi yapmaktadır. Yerli Malı Belgesi yenileme işlemleri, geçerlilik süresi bitmeden en az 20 gün önce yapılmalıdır.
Bütünüyle Türkiye’de imal edilen veya elde edilen ürünlerin üretim sürecinin büyük bir bölümünün Türkiye’de yapılmış olması, Yerli Malı Belgesi için temel esastır. Ayrıca ürüne ait yerli katlı oranı en az %51 olmalıdır. Bu değerleri sağlamayan ürünler için bu belgenin alınabilmesi mümkün değildir.
Yerli Malı Belgesi’nin üretim yapan firmalar için sağladığı fiyat avantajları ve KOSGEB destekleri, üretim süreci boyunca Yerli Malı Belgesi’ne sahip olma şartı ile devam etmektedir. Bu kapsamda üreticiler, Yerli Malı Belgesi’nin sağladığı avantajları sürdürmek için belgenin süresi dolmadan önce yenileme işlemlerini başlatmaları gerekmektedir.
Belgenin ilk alınması için gerekli aşamalar ve yenileme için gerekli aşamalar farklı gibi görünse de her iki süreçte de tüm belgelerin yeniden düzenlenmesi ve ilgili yıla ait verilerin sunulması önem arz etmektedir. Yerli Malı Belgesi yenileme işlemlerinde gerekli belge ve evraklar şu şekilde sıralanabilir:
Üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin bilmesi gereken bir diğer konu da her ürün için farklı belgelerin verilebilmesi veya aynı grupta bulunan ürünlerin tümü için tek bir Yerli Malı Belgesi’nin düzenlenebileceğidir. Fakat her iki durumda da, söz konusu ürünlerin her birisine ait yerli katkı oranı hesap cetveli bulunmalıdır.
Yerli Malı Belgesi geçerlilik süreleri, belgenin verildiği tarihten itibaren 1 (bir) yıldır. Bu süre sonunda üreticilerin tekrardan yeni bir belge alır gibi yenileme işlemlerini başlatmaları gerekir. Yenileme işlemlerinde gerekli olan belgeler, mevcut faaliyet yılına göre yeniden düzenlenmelidir. Belgelerdeki verilerin ilgili yıla ait olması gerekmektedir.
Yenileme işlemlerinde gerekli olan belgelerin toparlanması ve kurum tarafından değerlendirilmesi için belirli bir süreç gerekiyor. İlk olarak Yerli Malı Belgesi almak için gerekli olan “Kapasite Raporu” ve “Sanayi Sicil Belgesi”’nin alınması ortalama 10 günlük bir süreçtir. Alınan belgeler TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği)’a gönderilir. TOBB’un onayından sonra tüm evraklar online ortama aktarılır ve sıraya alınır. Sanayi Sicil Belgesi’nin sisteme girilmesinin ardından firma belgeyi teslim alabilir. Tüm sürece baktığımızda yenileme işlemlerinin ortalama 10 gün içerisinde tamamlanabileceğini söyleyebiliriz.
